МУХТАСАРУЛ ВИҚОЯ МАТНИ 6-қисм
01 июн 2020 й.
«орқага
1033 марта ўқилди.
МУХТАСАРУЛ ВИҚОЯ МАТНИ
6-қисм
ИМОМ ЖАҲРИЙ ҚИРОАТ ҚИЛИШИ ҲАҚИДАГИ ФАСЛ
Имом жумъа, икки ийд намозларида, Бомдод, Шом ва Хуфтоннинг аввалги икки ракъатида – адо намозини ўқисин, қазо намозини ўқисин фарқи йўқ - жаҳрий қироат қилади. Бошқа барча намоз ва ракатларда махфий қироат қилади.
Якка намозхон намозни вақтида адо этса, ихтиёр ўзида. Агар қазо намозини ўқиса, ичида қироат қилиши вожибдир.
Жаҳрий қироат қилишнинг энг пасти ўзидан бошқага эшиттирмоқдир. Махфий қироат қилишнинг энг пасти ўзи эшитадиган бўлишидир. Шуниси тўғридир.
Шунингдек ушбу ҳукм нутққа боғлиқ «талоқ», «қул озод қилиш», «истисно» кабиларда ҳам шундайдир.
Намоздаги қироатнинг суннати шошиб турилган сафарда “Фотиҳа” билан хоҳлаган сурани, омонликда “Буруж”га ўхшашни қироат қилишдир.
Ҳазардаги қироатда Бомдод ва Пешинда “тиволи муфассал”ни, Аср ва Хуфтонда “авсати муфассал”ни, Шомда эса, “қисори муфассал”ни яхши деганлар.
“Ҳужурот”дан “Буруж”гача тиволи муфассалдир. Ундан “Лам якун”гача авсати муфассалдир. Ундан Қуръоннинг охиригача қисори муфассалдир. Бирор зарурат бўлганда бақадир ҳол ўқилади.
Бир намозга алоҳида бир сурани таъйин қилиш макруҳдир. Муқтадий намозда ҳам, хутбада ҳам жим туриб тинглайди. Аммо имом “Эй иймон келтирганлар! У(Расул)га саловот айтинглар”ни қироат қилса, эшитувчи ичида саловот айтади.
فَ ح صلٌ )هفي صَلاَةه ا ح لَْمَاعَهة (
وَا ح لَْمَاعَة سَنَّةٌ مؤَكَّدَة .
وَاحلأ حولََ بهاح ه لإمَامَهة : احلأ ح علَ م بهال سنَّهة، ثَُّ احلأ قح رَأ ، ثَُّ الأ حورَع ، ثَُّ
احلأ سَ .
فَهإ ح ن أَمَّ عَحبدٌ، أَحو أَ ح عرَهبٌِّ، أَحو فَا ه سقٌ، أَحو أَ ح عمَى، أ حو محبتَ ه دعٌ، أَحو
وَلَ د هزن اً: كهره .
كَجَمَاعَهة الن هسَاهء وَ ح حدَ ه . فَهإ ح ن فَ عَحل : تَهق ف اح ه لإمَام وَ ح سطَ ه .
وَكَ ح ضوهر الشَابَّهة كلَّ جََْاعَةٍ، وَالحعَ جوهز الظُّحهرَ وَالحعَ ح صرَ . وَيَ حقتَ ه دي
الح متَ وَ ه ضىء بهالح متَ يَ ه مهم، وَالحغَا ه س ل بهالحمَا ه س ه ح، وَالحقَائه م بهالحقَا ه ع ه د،
وَالح موهم ئ بهالح موهم ه ئ، وَالح متَ نَ هفل بهالح محف هَ تر ه ض .
لاَ بهاحم رَأ ةٍ أَحو صَه ب . وَ طَاههرٌ هبَِحع ذورٍ، وَقَاهرئٌ به أ هم يٍ، وَلاَبهسٌ
بهعَارٍ، وَغَحي ر مومٍ هبِ ومٍ، وَلاَ محف هَ ترضٌ هبِ تَ نَ هفلٍ . وَ محف هَ ترضٍ فَ حرضًا آخَرَ،
وَاح ه لإمَام لاَ ي ه طيل هَا، وَلاَ هقرَاءَةَ احلأ ولََ إهلاَّ هفي الحفَ ح جهر .
وَيَ قوم الح محؤتََُّ الحوَا ه ح د عَلَىَ يََهينههه، وَالزَّائه د خَحلفَه . وَيَ صفُّ
ال هرجَا ل، ثَُّ ال ه صحب يَا ن، ثَُّ ا ح لْ حنثَى، ثَُّ الن هسَاء . فَهإ ح ن حَاذَتحه هفي صَلاَةٍ
مطحلَقَةٍ م ح ش هَ تركَةٍ تََحهريََةً وَأَ اَْء : فَسَدَ ح ت صَلاَت ه ، إه ح ن نَ وَى إهمَامَتَ هَا،
وَإهلاَّ فَصَلاَت هَا.
ЖАМОАТ НАМОЗИ ҲАҚИДАГИ ФАСЛ
Жамоат суннати муаккададир.
Имомликка ҳақлироғи суннатни билувчироғидир. Сўнгра, қорироғи. Сўнгра, парҳезкорроғи. Сўнг, ёши каттароғи.
Агар қул, аъробий, фосиқ, аъмо (кўзи кўр), бидъатчи ёки валади зино имомлик қилса, макруҳдир.
Аёлларнинг ўзлари жамоат бўлишлари ҳам макруҳдир. Агар шундоқ қилсалар, имомлари ўрталарида туради.
Ёш аёлнинг жамоатга, шунингдек, кампирнинг Пешин ва Асрга ҳозир бўлиши ҳам макруҳдир.
Тоҳаратли таяммумлига, ювган масҳ тортганга, тик турган ўтирганга, имо қилувчи имо қилувчига ва нафл ўқувчи фарз ўқувчига иқтидо қилади.
Эркак киши аёлга ёки ёш болага, таҳоратли узрлига, қори уммийга, кийимли яланғочга, имо қилмайдиган имо қиладиганга, фарз ўқувчи нафл ўқувчига ва бир фарзни ўқувчи бошқа фарзни ўқувчига иқтидо қилмайди.
Имом намозни ва Бомдоддан бошқада биринчи ракъат қироатини чўзиб юбормайди.
Муқтадий бир киши бўлса, унинг ўнг тарафида туради. Биттадан зиёд бўлса, орқасида туради.
Аввал эркаклар, кейин болалар, сўнгра хунасалар ва улардан кейин аёллар саф тортадилар.
Агар аёл киши такбири таҳрима ва адода шерик бўлган мутлақ намозда эркакка тенг туриб қолганида (у имом бўлмаса) ёки у ўша аёлга имомликни ният қилган бўлса, эркакнинг намози фосид бўлади (бузилади). Агар имомликни ният қилмаган бўлса, аёлнинг намози бузилади.
فَ ح صلٌ )فهيمَ حَ سَبَ قَه ا ح لَْدَ ث (
مصَ ل سَبَ قَه ا ح لَْدَ ث تَ وَضَّأَ وَأَتَََّ، وَلَحو بَ حعدَ التَّشَهُّ ه د،
وَا ه لا ح ستهحئ نَا ف أَفحضَل .
НАМОЗДА ТОҲАРАТИ КЕТГАН
КИШИ ҲАҚИДАГИ ФАСЛ
Намозхоннинг ихтиёрисиз тоҳорати кетса, дарҳол тоҳарат қилиб, намозини охирига етказади. Таҳорат кетиши ташаҳҳуддан кейин бўлган бўлса ҳам. Намозни янгидан бошлаш афзалдир.
)كَحيهفيَّة اح ه لا ح سته ح خلاَ ه ف إهذَا نَابَه شَ ح يءٌ هفي الصَّلاَة ه(
وَاح ه لإمَام يَ ح ستَ ح خله ف، يََ رُّ آخَرَ إهلََ مَكَانههه، ثَُّ يَ تَ وَضَّأ وَي تهمُّ
الصَّلاَةَ ثَََّةَ أَحو يَ ع و كَالح محن فَهرهْ إه ح ن فَ رَغَ إهمَا مه ، وَ إهلاَّ عَا ،َْ وَكَذَا
الح محقتَ ه دي.
وَلَحو ج الح مصَله ي، أَحو أ ح غه ميَ عَلَحيهه، أَحو ا ح حتَ لَمَ أَحو قَ حهقَهَ، أَحو
أَ ح حدَثَ عَ ح مدًا، أَحو أَصَابَه ب حَولٌ كَثهيٌْ، أَحو شجَّ فَسَالَ الدَّم ، أَحو ظَ أَنَّه
أَ ح حدَثَ، فَخَرَجَ هم الحمَ ح س ه ج ه د ، أَحو جَاوَزَ الح ص فوفَ خَاهرجَه : ثَُّ ظَهَرَ
ط حه ره فَسَدَ ح ت صَلاَت ه .
وَلَحو لَِح يََح ر ح ج، أَحو لَِح يََاهوحز بَ نَ . وَبَ حعدَ التَّشَهُّ ه د هإ ح ن عَ ه ملَ مَا
ي نَافهيهَا تَََّ ح ت، وَتَ حف س د صَلاَة الحمَ ح سب وه ق .
وَإه ح ن وه جدَ هنَا رحؤيَة الح متَ يَ ه مهم الحمَاءَ وَ حَ نَ وه ، فَسَدَ ح ت ه عحندَ أَهبِ
حَنهيفَةَ، لهفَحر ه ضيَّهة ا ح لْ روه ج به صحنهعهه، لاَ ه عحندَ هَِا.
НАМОЗДА БИРОР НАРСА БЎЛСА
ЎРНИГА ИМОМ ҚЎЙИШ КАЙФИЯТИ
Бундай ҳолатда имом орқасидагини ўз жойига тортиш ила ўзига ўринбосар қўяди. Сўнгра тоҳарат қилади ва имоми намоздан фориғ бўлган бўлса, ўша ерда намозини тамомлайди ёки якка намозхон каби намозни қайта ўқийди. Агар имом фориғ бўлмаган бўлса, намозга қайтади. Муқтадийнинг ҳукми ҳам шундай.
Агар намозхон жинни бўлиб қолса, ҳушидан кетса, эҳтилом бўлса, қаҳқаҳа билан кулса, қасдан таҳоратини кетказса, кўп сийдик тегса, боши ёрилиб қон оқса ёки тоҳорати кетганини гумон қилиб масжиддан чиқса ёки масжид ташқарисидаги сафлардан ўтиб кетса-ю сўнгра пок эканлиги зоҳир бўлса, намози фосид бўлади. Агар масжиддан чиқмаган ёки масжид ташқарисидаги сафлардан ўтмаган бўлса, намозини давом эттиради.
Агар намозхон ташаҳҳуддан кейин намозни бузувчи амални қилса, намози тамом бўлади. Лекин бу ҳолатда масбуқнинг (намозга кейин келиб қўшилган) намози фосид бўлади.
Ташаҳҳуддан кейин таяммумли киши сувни кўриб қолса ёки шунга ўхшаш намозхоннинг имкон доирасида бўлмаган намозни бузувчи нарсалар ориз бўлса, Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳнинг наздиларида ўзи қасд қилган феъли ила намоздан чиқиш фарз бўлганлиги учун намози фосид бўлади. Икковларининг наздида, фосид бўлмайди.
فَ ح صلٌ )فهيمَا ي حف ه س د الصَّلاَةَ وَمَا ي ح كرَه فهيهَا(
ي حف ه س دهَا الحكَلاَم مطحلَقًا، وَالسَّلاَم عَ ح مدًا وَرَ هُّْ مطحلَقًا. وَ احلأَنه ين
وَ حَ نَ وه همَِّا لَه صَحوتٌ، وَالحب كَاء بهصَحوتٍ، إهلا هلأَحمهر احلآ ه خرَةه، وَتَ نَ ح حن حٌ
إهلاَّ بهع ح ذرٍ، وَتَ ح شه مي ت عَا ه طسٍ، وَجَوَا ب الحكَلاَهم وَلَحو بهال ه ذح كهر، وَالحفَحت ح
إهلا ه لإمَاهمهه، وَالحهقرَاءَة هم حَ م ح صحَفٍ، وَالسُّ جو عَلَى هَ نُسٍ، وَالدُّعَاء
هبَِا ي ح سأَ ل هم النَّا ه س، وَاحلأَ ح كل ، وَالشُّحر ب، وَالحعَمَل الحكَثهيْ : أَ ح ي مَا
حَ يتَا ج إهلََ الحيَدَيح هَ، أَحو يَ ح ستَ ح كثه ره الح مصَله ي، أَحو يَظ النَّا ه ظ ر أَنَّ عَاهملَه
غَحي ر مصَ ل .
НАМОЗНИ БУЗАДИГАН ВА УНДА МАКРУҲ БЎЛГАН НАРСАЛАР ФАСЛИ
Намозни мутлақ калом, қасдан берилган салом ва унга мутлоқ алик олиш, инграш ва шунга ўхшаш овозли нарсалар, охират ишидан бошқа сабаб ила овозли йиғи, узрсиз томоқ қириш, акса уриб “алҳамдулиллаҳ” деганга “ярҳамукаллоҳ” дейиш, каломга зикр билан бўлса ҳам жавоб бериш, имомидан бошқага луқма бериш, Мусҳафга қараб қироат қилиш, нажасга сажда қилиш, одамлардан сўраладиган нарсани Аллоҳдан сўраб дуо қилиш, емоқ, ичмоқ ва кўп амал қилиш намозни фосид қилади. Кўп амал: икки қўлга муҳтож бўлинадиган ёки намозхон кўп деб ҳисоблаган амал ёхуд ўша амални қилувчига назар солувчи “намоз ўқимаяпти” деб гумон қиладиган иш - кўп амалдир.
فَ ح صلٌ )هفي مَ ح ك روهَا ه ت الصَّلاَة ه(
وَ كهرهَ كلُّ هَحيئَةٍ يَ كو ن هفيهَا تَ حر ك خ شوعٍ، وَالتَّخَصُّ ر، وَقَ حل ب
ا ح لَْصَى لهيَ ح س جدَ، إهلاَّ مَرَّة . وَمَ ح س ح جَحب هَتههه هم التُّ رَا ه ب فهيهَا،
وَال س جو عَلَى كحوهر ه عمَامَتههه، وَافحهترَا ش هذرَاعَحيهه، وَعَحق ص شَحعهرهه،
وَسَ ح د ل الثَّ حو ه ب، وَكَفُّه ، وَتََّح ه صي ص اح ه لإمَاهم هبَِكَانٍ، لا إه ح ن قَامَ هفي
الحمَ ح س ه ج ه د وَسَجَدَ هفي الطَّا ه ق .
وَالحهقيَا م خَحلفَ صَ ف وه جدَ هفيهه ف حرجَةٌ، وَ صورَة حَحي وَانٍ هفي ثَ حوبههه
وَمَ ح سجَه دهه وَجَحب هَتههه، غَحي رَ خَحلفٍ وَتََحتٍ، لاَ هإ ح ن صَغ رَ ح ت ه جدًّا، أَحو ه مُيَ
رَأح سهَا.
وَهفي ثهيَا ه ب الحبه ح ذ لَهة، وَحَ ح س ر رَأح ه سهه إهلاَّ تَذَلُّلاً، وَعَدُّ مَا يَ حقرَأ ، وَغَحل ق
بَا ه ب الحمَ ح س ه ج ه د، وَالحوَطح ئ وَا ح لَْدَ ث فَ حوقَه ، لاَ فَ حوقَ بَ حيتٍ فهيهه مَ ح س ه جدٌ،
وَلاَ تَ حزيهين ه ، وَلاَ صَلاَت ه إهلََ ظَحههر مَ حَ لاَ ي صَله ي. وَقَ حتل ا ح لَْيَّهة
وَالحعَحق رَ ه ب فهيهَا. وَيَأحثَُ بهالح م روهر أَمَامَ الح مصَله ي هفي مَ ح س ه جدٍ صَهغيٍْ، وَأَمَّا
هفي غَحه يْهه، فَهفيمَا يَ حنتَههي إهلَحيهه بَصَ ره ، نَا ه ظرًا هفي مَ ح سجَ ه دهه، وَحَاذَى
احلأَ ح عضَاء احلأَ ح عضَاءَ إه ح ن صَلَّى عَلَى كَّانٍ، إه ح ن لَِح يَ ك حَ لهحل مصَل ه ي
سحت رَةٌ هبِهحقدَاهر هذرَاعٍ وَه غلَ ه ظ إه ح صبَعٍ، ت حغرَ ز ه حذَاءَ أَحَ ه د حَا ه جبَ حيهه به قحربههه .
وَيَ ح كهفي سحت رَة اح ه لإمَاهم، وَجَازَ تَ حر كهَا ه عحندَ عَدَهم الح م روهر وَعَدَهم
الطَّهريهق .
وَيَ ح درَأ بهالتَ ح سبهي ه ح أَحو اح ه لإشَارَةه إه ح ن عَ ه دمَ سحت رَة ، أَحو مَرَّ بَ حي نَه
وَبَ حي نَ هَا.
Давоми бор...
МУХТАСАРУЛ ВИҚОЯ МАТНИ
китобидан
