МУХТАСАРУЛ ВИҚОЯ МАТНИ 9-қисм
08 июл 2020 й.
1049 марта ўқилди.
МУХТАСАРУЛ ВИҚОЯ МАТНИ
9-қисм
МУСОФИРНИНГ НАМОЗИ ҲАҚИДАГИ ФАСЛ
Ўз юртининг уйларидан ўртача юришда уч кун ва уч кечалик бўлган масофани қасд қилиб ажралган инсон - мусофирдир. Ўртача юриш - қуруқликда туянинг ва пиёданинг юриши, денгизда кеманинг шамол мўътадил бўлган ҳолатидаги сузиши ва тоғда унга лойиқ юришдир.
Мусофир - ўз юртига киргунича ёки бир шаҳар ёки қишлоқда ярим ой туришни ният қилмагунича ёки кўчманчи бўлиб, диёримиздаги саҳрода ярим ой туришни ният қилмагунича - тўрт ракъатли намозни қаср қилади. Дорул ҳарбда ёки боғийлар қамалида қолган бўлса – ниятсиз ҳолда туриши чўзилган киши каби – намозини қаср қилиб ўқийверади.
Аввалги қаъдага ўтиргач кейинги ракъатга турса фарзи тугаган ўзи яхши иш қилмаган бўлади. Зиёда бўлгани нафлга ўтади. Агар аввалги қаъдага ўтирмаса, фарзи ботил бўлади.
Мусофирга муқим фарз намоз вақтида ўша намоз учун имом бўлса, мусофир (имомига иқтидо қилиб) намозни тўла ўқийди. Фарз намоз вақти ўтгач ўша намоз учун муқим мусофирга имом бўлмайди. Агар у имом бўлса, мусофирнинг иқтидоси ботил бўлади. Акси бўлганда, муқим намозини тўлиқ қилиб тугатади, мусофир эса (салом кетидан) “намозингизни тўлиқ қилиб олинг, мен мусофирман” дея – айтиши мандуб бўлади - намозини қаср қилади.
Аслий ватанни - сафар эмас – (аслий ватан)нинг мисли ботил қилади. Иқома ватанини унинг мисли, сафар ва аслий ватан ботил қилади. Сафар ва унинг зидди (муқимлик) қазо намозни (ракъатлар сонини) ўзгартирмайди. Маъсият сафари рухсатларда бошқа сафарлар кабидир.
بَابٌ هفي صَلاَةه ا ح لْ معَهة
شهرطَ له و جو ه ب ا ح لْ معَهة اح ه لإقَامَة هبِه ح صرٍ، وَال ه صحَّة ، وَا ح لْ هريَّة ،
وَالذُّ كورَة ، وَالحب ل وغ ، وَسَلاَمَة الحعَحه ين، وَال هرح ج ه ل . وَتَ قَ ع فَ حرضًا إه ح ن
صَلاَّهَا فَاقه دهَا.
وَ شهرطَ لأَ اَْئههَا الحه م ح ص ر أَحو فهنَا ؤه . وَمَا لاَ يَسَ ع أَ ح كبَ ر مَسَا ه ج ه دهه
أَ ح هلَه ، هم ح صرٌ . وَمَا اتَّصَلَ بههه معَدًّا لهمَصَا ه لْههه فهنَا ؤه ، وَالسُّحلطَا ن أَحو
نَائهب ه ، وَوَقح ت الظُّحههر وَا ح لْ طحبَة حَ نَوَ تَ ح سبهيحَةٍ هفي الحوَقح ه ت، وَا ح لَْمَاعَة أَ ح ي
ثَلاَثَة هرجَالٍ ه سوَى اح ه لإمَاهم، وَإه ح ن نَ فَ روا بَ حعدَ س جوهْهه أَتَََّهَا، وَقَ حب لَه بَدَأَ
بهالظُّحههر، وَاح ه لإ ح ذ ن الحعَامُّ . وَ كهرهَ هفي الحه م ح صهر ظ حه ر الحمَحع ذوهر وَغَحه يْهه
هبَِمَاعَةٍ، وَظ حه ر غَحه يْ الحمَحع ذوهر قَ حبلَ ا ح لْ معَهة . وَسَحعي ه إهلََ ا ح لْ معَهة،
وَاح ه لإمَام فهيهَا ي حب ه طل ه . وَ م ح دهر كهَا هفي التَّشَهُّ ه د، أَحو هفي س جوهْ السَّحه ه و
ي تهمُّهَا.
وَإهذَا أ هذ نَ احلأَوَّ ل تَ رَ كوا الحبَ حيعَ وَسَعَوا وَهإذَا خَرَجَ اح ه لإمَام حَ رمَ ه ت
الصَّلاَة وَالحكَلاَم ، حَتََّّ ي تهمَّ خطحبَ تَه . وَإهذَا جَلَسَ اح ه لإمَام عَلَى الحهمحن هَ بّ،
أَذَّنَ ثَانهيًا بَ حينَ يَدَيحهه . وَا ح ستَ حقبَ ل وه م ح ستَ ه مهعينَ .
وَيََحط ب خطحبَتَ ه ين بَ حي نَ همَا قَ حعدَةٌ قَائهمًا طَاههرًا. فَهإذَا تَََّتَا أ قهيمَ،
وَصَلَّى اح ه لإمَام بهالنَّا ه س رَح كعَتَ حه ين.
ЖУМЪА НАМОЗИ БОБИ
Жумъанинг вожиб бўлиши учун мисрда муқим бўлиш, соғ бўлиш, ҳур бўлиш, эркак бўлиш, балоғатга етган бўлиш, кўз ва оёқнинг саломат бўлиши шарт қилинган. Бу шартларни ўзида мужассам қилмаган инсон Жумъа намозини ўқиса, жумъа намози у тарафдан фарз сифатида воқеъ бўлади.
Жумъани адо қилиш учун жумъа ўқиладиган жой миср ёки унинг четида бўлиши шарт қилинган. Энг катта масжиди ўша шаҳарнинг аҳолисини сиғдира олмайдиган бўлган аҳоли турур жойи - мисрдир. Ўша шаҳарга ёпишган ва унинг ҳожатлари, фойдалари учун таъйин қилинган жой – мисрнинг четидир. Шунингдек султон ёки унинг ўринбосари бўлиши, Пешин намозининг вақти кириши, Пешин намозининг вақтида бир тасбеҳ бўлса ҳам хутба, имомдан ташқари уч кишилик жамоъат бўлиши ва (жумъа ўқилишига) омматан изн берилиши жумъанинг шартларидандир.
Имом биринчи саждани қилгач жамоат кетиб қолса, унинг ўзи (жумъа) намозини тамомлайди. Агар ўша саждадан аввал кетиб қолсалар, имом Пешин намозини бошлайди.
Жумъага боришга узри борнинг ва бошқаларнинг мисрда Пешинни жамоат бўлиб ўқишлари макруҳдир. Узри йўқнинг Жумъадан аввал Пешин ўқиши ҳам макруҳдир.
Пешинни ўқиган одам Жумъага ҳаракат қилганда имом Жумъа намозида бўлса, Пешини ботил бўлади.
Жумъага имом ташаҳҳудда ёки саҳв саждасида бўлганида етишган инсон, намозни ўзи мукаммал қилади.
Жумъанинг биринчи азони айтилганида одамлар савдо (ва ҳар қандай касб)ни тарк қиладилар ва жумъага борадилар. Имом минбарга чиққач, хутба тугагунича намоз ўқиш ва гапириш ҳаром бўлади.
Имом манбарга ўтирганида олдида иккинчи азон айтилади. Одамлар имомнинг (хутбасини) тинглаган ҳолда унга юзланадилар.
Имом қоим ва таҳоратли ҳолида орасида бироз ўтириши бор икки хутба ўқийди. Иккала хутба тамом бўлгач, иқома айтилади ва имом одамлар билан икки ракъат намоз ўқийди.
فَ ح صلٌ )هفي صَلاَةه الحهعيدَيح هَ وَتَ ح كبهيَْا ه ت التَّ ح شهريهق (
ن ه دبَ يَ حومَ الحهفطحهر : أَ ح ن يَأح كلَ، وَيَ غحتَ ه سلَ، وَيَ تَطَيَّبَ، وَيَ حلبهسَ
أَ ح حسَ ثهيَابههه، وَي ؤَه ي فهطحرَتَه ، ثَُّ يََح ر ج إهلََ الح م صَلَّى. وَلاَ يَ حت نَ فَّ ل
قَ حبلَ صَلاَتههه هفي الح مصَلَّى. وَ شهرطَ لهَاَ ش رو ط ا ح لْ معَهة و جوبًا وَأَ اَْءً إهلاَّ
ا ح لْ طحبَة .
وَوَحق ت هَا هم هَ احرتهفَاه ع الشَّح م ه س إهلََ زَوَاهلهاَ، وَي كَه بّ ثلَاثَاً رَافهعًا يدََيحهه بَ حعدَ الثَّ نَاهء،
وَي كَه بّ هفي الرَّح كعَهة الثَّانهيَهة بَ حعدَ الحهقرَاءَة ه. وَي صَله ي غَدًا بهع ح ذرٍ . وَإهذَا صَلَّى اح ه لإمَام لاَ
يَ حق ه ضي مَ حَ فَاتَ . وَاحلأَ ح ضحَى كَالحهفطحهر، لَكه حَ ن ه دبَ اح ه لإحمسَا ك إهلََ أَ ح ن ي صَله يَ .
وَي كَه بّ جَحهرًا هفي الطَّهريهق، وَي صَلَّي ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ بهع ح ذرٍ وَغَحه يْه ه. وَي عَله م
هفي خطحبَتههه تَ ح كبهيَْ التَّ ح شهريهق وَاحلأ ح ض ه حيَهة وَ ثَُّ أَ ح حكَامَ الحهفطحرَةه، لاَ
ا ح جتهمَاعَ يَ حومَ عَرَفَةَ تَشَبُّ هًا بهالوَاقههفينَ، وَ هَ يَ ب قَ حول ه : الله أَ ح كبَ ر، الله
أَ ح كبَ ر لاَ إهلَهَ إهلاَّ الله ، وَالله أَ ح كبَ ر، الله أَ ح كبَ ر، وَ ه لل ا ح لَْ ح م د هم حَ فَ ح جهر
يَ حوهم عَرَفَةَ عَهقيبَ ك ه ل فَ حرضٍ أ ه يَ هبَِمَاعَةٍ م ح ستَحَبَّةٍ عَلَى الح مهقيهم
بهالحه م ح صهر، وَ محقتَ ه ديَةٍ بهرَ جلٍ، وَعَلَى مسَافهرٍ محقتَدٍ هبِ هقيمٍ، إهلََ عَ ح صهر
الحهعي ه د . وَقَالا : إهلََ عَ ح صهر آ ه خهر أَيَّاهم التَّ ح شهريهق، وَبههه ي حعمَل وَلاَ يَدَع ه
الح محؤتََُّ وَلَحو تَ رَكَه إهمَا مه .
ИККИ ИЙД НАМОЗИ ВА ТАШРИҚ
ТАКБИРЛАРИ ФАСЛИ
Фитр куни таомланиш, мисвок ва ғусл қилиш, хушбўйланиш, энг яхши кийимларини кийиш ва садақаи фитрини бериш мандубдир.
Сўнгра намозгоҳга чиқади. Намозгоҳда ийд намозидан олдин нафл ўқимайди.
Вожиблик ва адо этиш шартлари жиҳатидан Ийд намози учун – хутбадан ташқари – Жумъа намозининг шартлари шарт қилинади.
Ийд намозининг вақти қуёш кўтарилгандан то заволгача.
Биринчи ракъатда санодан кейин ҳар такбирида қўлини кўтарган ҳолда уч марта такбир айтади. Иккинчи ракъатда қироатдан кейин такбир айтади. Узр бўлса, эртасига ўқийди. Ийд намозини имом ўқиб бўлгач ийд намозига етиша олмаган киши уни қазо қилмайди.
Қурбонлик ийди Рамазон фитри ийди кабидир. Аммо Қурбонлик ийдида ийд намозини ўқигунича емоқ ва ичмоқдан тийилиш мандубдир.
Ийд намозининг йўлида жаҳрий такбир айтади. Узрли ёки узрсиз ҳолда уч кунгача ийд намози ўқилади.
Имом ийд хутбасида такбири ташриқ, қурбонлик ва садақаи фитр ҳукмлари ҳақида таълим беради.
Арафа куни Арафотда турувчи ҳожилар каби тўпланиб туриш йўқ.
Арафа кунинг Бомдодидан ийднинг асригача “Аллоҳу акбар! Аллоҳу акбар! Лаа илааҳа Иллаллоҳу! Валлоҳу акбар! Аллоҳу акбар! Ва лиллааҳил ҳамд”ни айтиш – мустаҳаб ҳолатдаги ҳар қандай жамоат ила адо этилган ҳар бир фарз намознинг ортидан (аёлларнинг намоз учун жамоъат бўлишлари мустаҳаб ҳолатдаги жамоъат эмас) мисрда муқим бўлган киши учун, эркакка иқтидо қилган аёл учун ва муқимга иқтидо қилган мусофир учун - вожибдир.
Имом Абу Юсуф раҳимаҳуллоҳ ва имом Муҳаммад раҳимаҳуллоҳлар “ташриқ такбирларини ташриқ кунларининг охирги Асригача айтилади” деганлар ва шунга амал қилинади. Агар имом такбири ташриқни тарк қилса ҳам, муқтадий уни тарк қилмайди.
بَابٌ هفي ا ح لَْنَائههز
س لهحل م ح حتَضَهر أَ ح ن ي وَجَّهَ إهلََ الحهقحب لَهة عَلَى يََهينههه، وَا ح ختهيَْ
ا ه لا ح ستهحلقَاء . وَي لَقَّ الشَّهَا ةََْ، فَهإذَا مَاتَ ت شَدُّ ه لْحيَاه ، وَت غحمَ ض
عَحي نَاه ، وَ يََمَّ ر تََّحت ه وَكَفَن ه هوتح رًا. وَي غَسَّل وَ يََرَّ بهلاَ مَ ح ضمَضَةٍ
وَا ح ستهحنشَاقٍ، وَلاَ قَ حلهم ظ حفرٍ، وَلاَ تَ ح سهري ه ح شَحعرٍ، وَ ح يَعَ ل ا ح لَْن و ط عَلَى
رَأح ه سهه وَه لْحيَتههه، وَالحكَ اف و ر عَلَى مَسَا ه ج ه ده ه.
وَ سنَّة الحكَفَ هَ لَه : إهزَارٌ وَقَ ه ميصٌ وَلهفَافَةٌ، وَا ح ست ح ح ه س الهعمَامَة
وَي حز اَْ لهَاَ هخََارٌ وَه خحرقَةٌ، ت حربَ ط هبَِا فَ حوقَ ثَ ح ديَ حي هَا. وَكهفَايَ ت ه لَه إهزَارٌ
وَلهفَافَةٌ، وَي زَا لهَاَ ا ح لْهمَا ر . وَي حع قَ د إه ح ن ه خيفَ انحتهشَا ره .
وَصَلاَت ه فَ حر ض كهفَايَةٍ، وَههيَ أَ ح ن ي كَه بَّ اللهَ وَي ثحهنَّ، ثَُّ ي كَه بَّ
وَي صَله يَ عَلَى النَّهه ب صَلَّى الله عَلَحيهه وَسَلَّمَ، ثَُّ ي كَه بَّ وَيَ ح دع وَ، ثَُّ
ي كَه بَّ وَي سَله مَ وَلاَ يَ حرفَ ع الحيَدَ إهلاَّ هفي التَّ ح كبه ه يْ احلأَوَّهل، وَيَ قوم اح ه لإمَام
هه بِذَاهء الصَّ ح دهر .
وَاحلأَحَقُّ بهاح ه لإمَامَهة السُّحلطَا ن، ثَُّ الحقَا ه ضي، ثَُّ إهمَام ا ح لَْ ه ي، ثَُّ
الحوَهلُِّ، كَمَا هفي الحعَصَبَا ه ت وَيَ ه صحُّ اح ه لإ ح ذ ن هبَِا، فَهإ ح ن صَلَّى غَحي ر ه ح م ي هعي د
الحوَهلُِّ إه ح ن شَاءَ، وَلاَ ي صَله ي غَحي ره بَ حعدَه .
وَمَ حَ لَِح ي صَلَّ عَلَحيهه فَ دفه ،ََ صله يَ مَا لَِح ي ظَ تَ فَسُّ خه . وَلَِح تََ حز
رَاكهبًا. وَ كهرهَ ح ت هفي مَ ح س ه جدٍ، وَلَحو و ه ضعَ الحمَي ه ت خَاهرجَه ا ح ختَ لَفَ
الحمَشَايه خ .
وَ س هفي حَْحه ل ا ح لْهنَازَةه أَحربَ عَةٌ، وَأَ ح ن تَضَعَ مقَدَّمَهَا احلأَحيََ ،ََ ثَُّ
مؤَخَّرَهَا عَلَى يََهينهكَ، ثَُّ كَذَا عَلَى يَسَاهركَ . وَي ح سهرع ونَ هبَِا بهلاَ خَبَبٍ
وَالحمَ ح ش ي خَحلفَهَا أَحَبُّ . وَ كهرهَ ا ح لْ ل و س قَ حبلَ وَ ح ضهعهَا.
وَي حلحَ د الحقَحب ر وَي ح دخَل فهيهه همَِّا يَلهي الحهقحب لَةَ، وَيَ قو ل وَا ه ضع ه :
بها ح سهم ه الله وَعَلَى هملَّهة رَ سوهل ه الله، وَي وَجَّه إهلََ الحهقحب لَهة . وَ تََلُّ الحع حقدَة
وَي سَوَّى اللَّه بِ وَالحقَصَ ب وَي سَجَّى قَ حب رهَا لاَ قَ حب ره وَ كهرهَ احلآ جرُّ
وَا ح لَْشَ ب، وَي هَا ل التُّ رَا ب وَي سَنَّ م الحقَحب ر .
Давоми бор...
МУХТАСАРУЛ ВИҚОЯ МАТНИ
китобидан
«орқага
