ЕТТИ ҚИРОАТ ИМОМЛАРИ
17 ноябр 2024 й.
312 марта ўқилди.

 ЕТТИ ҚИРОАТ ИМОМЛАРИ

Етти қироат – Қуръони каримнинг турли услублар асосида ўқилиши ва тушунилишини ифодаловчи исломий истилоҳдир. Бу қироатлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам томонларидан тасдиқланган бўлиб, Қуръони каримни ўқишдаги тажвид ва талаффуздаги хилма-хилликни ўз ичига олади. Қуйида етти қироат ва улар билан боғлиқ муҳим маълумотлар келтирилади.
1. Етти қироатнинг маъноси
Етти қироат Қуръони каримни бир нечта услубда (лаҳжада) ўқиш имконини беради. Ушбу услублар араб тилининг турли қабилаларидаги талаффуз ва урғу фарқларини ҳисобга олган ҳолда нозил қилинган. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир ҳадиси шарифларида шундай дейдилар:
“Дарҳақиқат, бу Қуръон етти ҳарфда нозил қилингандир, қайси бирини ўқисангиз ҳам тўғри бўлади” (Бухорий ва Муслим ривоятлари).
2. Етти қироат қачон ва нима учун рухсат этилган?
Етти қироатнинг нозил қилиниши араб қабилалари ўртасидаги лаҳжа ва талаффуз фарқларини енгиллаштириш мақсадида бўлган.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Жаброил алайҳиссалом орқали Аллоҳ таолодан Қуръони каримни турли лаҳжаларда ўқишга рухсат сўраганлар, шунда мусулмонлар уни осонроқ ўрганиши ва эслаб қолиши мумкин бўлган.
3. Етти машҳур қироат имомлари
Етти қироат ислом тарихида машҳур бўлган етти қироат имомлари орқали ўз исботини топган. Ушбу имомлар Қуръони карим қироатидаги услубларни авлоддан-авлодга ўтказиб келганлар. Қуйида етти машҳур қироат ва уларнинг имомлари келтирилади:
1-Амр ибн ал-Алоъ қироати.
2-Ибн Касир қироати.
3-Нофеъ қироати.
4-Ибн Омир қироати.
5-Осим қироати.
6-Ҳамза қироати.
7-Кисоий қироати.
4. Қироатлар ўртасидаги фарқлар
Етти қироат Қуръони каримнинг мазмунини ўзгартирмасдан, қуйидаги жиҳатларда фарқланади:
Тажвид ва талаффуз: Сўзларни чўзиш (мадд), қисқартириш ёки талаффуздаги урғу ўзгаради.
Синонимлар ишлатилиши: Баъзан бир сўзнинг турли синоним шакллари ишлатилади, аммо мазмуни ўзгармайди.
Овозларнинг фарқланиши: Араб тилидаги ҳарфларнинг талаффузи (масалан, қаттиқ ёки юмшоқ) қабилалар орасида фарқ қилган.
Масалан: "مالك يوم الدين" (Маалики явмид-дин) ва "ملك يوم الدين" (Малики явмид-дин). Иккаласи ҳам мазмун жиҳатдан "Қиёмат кунининг Эгаси" деган маънони беради.
5. Ҳозирда кенг тарқалган қироат
Ҳозирги вақтда мусулмон дунёсида энг кенг тарқалган қироат Имом Осимнинг Ҳафс ривояти асосида қироат қилинади. Бу услуб бутун дунёда хос ва мос Қуръон қироати сифатида қабул қилинган.
6. Қироатларнинг аҳамияти
Қуръони каримнинг бойлигини кўрсатади: Турли қироатлар Қуръони каримнинг бой маъноларини тушунишга ёрдам беради.
Ислом умматининг бирлигини таъминлайди: Қироатларнинг хилма-хиллиги мусулмонларнинг бирлигини заифлаштирмайди, аксинча, уларнинг хилма-хиллигини қамраб олади.
Аллоҳ таолонинг ҳикматидан далолат беради: Ҳар бир қироат Аллоҳ таоло томонидан рухсат этилган ва ҳақиқийдир.
Етти қироат Қуръони каримнинг илоҳий калом эканлигини яна бир бор исботлайди. У турли лаҳжалар ва қабилалар учун қулайлик яратган ва мазмуннинг тўлиқ сақланиб қолишини таъминлаган.

Ҳамидуллоҳ Арипов
Мир Араб олий мадрасаси
Қуръони карим ва тажвид фани
катта ўқитувчиси
 
«орқага

Бухоро -
Бомдод: 06:45
Куёш: 07:40
Пешин: 13:10
Аср: 16:40
Шом: 18:20
Хуфтон: 19:55
Тўлиқ тақвим »
ТАСАВВУФ » Маърифий ислом »
Сайтдан излаш
Telegram